Maatschappij van Welstand in de tijd
Dominee Jacob van Heusden is de grondlegger van Maatschappij van Welstand. Deze plattelandsdominee in Noord-Brabant moest met lede ogen aanzien dat zijn kerkelijke gemeente steeds kleiner werd en zijn mededorpsbewoners gebukt gingen onder armoede. Hij bedacht een geniaal plan waarbij er een samenwerking van geloofsgenoten moest komen, een ‘Protestantse Maatschappij’. De leden daarvan zouden zich ten doelstellen ‘door ondersteuning en voorlichting’ de ‘welstand’ van de armoede bedreigde medeprotestanten te ‘bevorderen’. Met de oprichting van Maatschappij sneed het mes aan twee kanten. Via contributies en collecten kocht de vereniging landbouwgronden met boerderijen erop en gaf deze in pacht uit aan protestantse gezinnen. Hierdoor konden zij zich weer in hun levensonderhoud voorzien. Op hun beurt namen deze gezinnen actief deel aan de plaatselijke protestantse kerkgemeenschappen zodat verdere afbrokkeling werd voorkomen.
De wereld van Jacob
In het Nederland van voor de industrialisatie werkten veel mensen in de landbouw, hadden een winkel of verdienden hun brood door een ambacht uit te oefenen. Sociale zekerheid in de vorm van een uitkering of pensioen was er nog nauwelijks. In Noord-Brabant, waar Van Heusden predikant was, speelde de katholieke kerk een steeds prominentere rol, nadat eeuwenlang de protestantse kerk dominant was geweest. Protestanten konden niet meer automatisch rekenen op een baan bij de overheid of in het onderwijs. Bovendien hadden de winkeliers het moeilijk door de economische crisis. Van Heusden zag zijn gemeenteleden daaronder lijden. Met de moed der wanhoop probeerden ze een boterham te verdienen in de landbouw op de kale zandgronden rond Hilvarenbeek. Velen trokken naar het protestantse noorden in de hoop op een beter leven. De Brabantse protestantse kerken kwijnden weg en dat ging Van Heusden aan het hart. Hij wilde zo graag iets doen, zijn mensen een beter leven bezorgen, zijn kerk redden.
Veel is veranderd, maar de ‘ziel’ van de vereniging is nog altijd dezelfde