De boeren in Nederland staan voor grote uitdagingen. Het is de vraag of dit kan worden opgelost met optimalisatie of beperkte aanpassingen van het huidige landbouwsysteem. Met deze gedachte is in 2020 in Lelystad de eerste Boerderij van de Toekomst ontworpen met het doel op een duurzame en innovatieve manier voedsel te produceren met respect voor mens, dier en milieu. Aangezien de Flevolandse kleigrond heeft een heel andere dynamiek heeft dan bijvoorbeeld de Brabantse zandgronden, is het plan ook Boerderijen van de Toekomst in andere regio’s op te zetten. Inmiddels ligt er een voorstel om op drie verschillende Brabantse bedrijven dit verder uit te werken. Deze interessante ontwikkelingen waren voor ons de aanleiding voor een bezoek aan de Boerderij van de Toekomst. De opgedane kennis hopen wij te kunnen inzetten op onze landgoederen en te delen met onze pachters.

Aanleiding

In 2019 verzocht het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit aan Wageningen University & Research (WUR) een Boerderij voor de Toekomst te ontwerpen om zo concreet vorm te geven aan kringlooplandbouw. Al bij de start in Lelystad in 2020 was de wens bekend dat met name Brabant graag ook een eigen Boerderij van de Toekomst wilde ontwikkelen. Na diverse verkennende gesprekken waarin de doelen zijn besproken en het gebied is afgebakend tot het Zuidoostelijk Zandgebied (Midden- en Oost-Brabant, Noord-Limburg) is in 2022 een ontwerpproces uitgevoerd met betrokkenheid van een aantal agrarische ondernemers uit het gebied en een aantal onderzoekers van WUR.  

De acht doelen van de Boerderij van de Toekomst zijn: 

• Multifunctionele bodem, wat betekent dat naast landbouwproductie de bodem ook andere functies heeft, zoals waterbuffering en het bevorderen van biodiversiteit.  
• Het produceren van hoogwaardige voedselproducten op goede gronden, zodat de groeiende wereldbevolking ook in de toekomst voldoende en goed voedsel heeft.  
• Het actief bijdragen aan een schone leefomgeving door middel van schone bodem, water en lucht.  
• Het bevorderen van een rijke biodiversiteit op verschillende niveaus.  
• Het vervangen van fossiele energie en fosfaat door hernieuwbare bronnen om eindige voorraden te behouden.  
• Het klimaatadaptief en klimaatmitigerend maken van de landbouw, zodat het bestand is tegen de gevolgen van klimaatverandering en zelf bijdraagt aan het tegengaan van klimaatverandering. 
• Een eerlijk inkomen voor iedereen die werkzaam is in de landbouw van de toekomst, met een eerlijke vergoeding voor geleverde producten en diensten.  
• De maatschappelijke verbinding tussen de landbouw van de toekomst en de omgeving, waarbij de landbouw een positieve en gewaardeerde bijdrage levert aan de maatschappij. 

Regionale context: Brabant 

De uitdagingen voor het Zuidoostelijk Zandgebied zijn groot, en zo wordt dat ook ervaren door alle betrokkenen. Het is een zeer intensief landbouwgebied, met een hoge veedichtheid en zeer intensief grondgebruik. Kenmerkend voor de landbouw in deze regio is de sterke verwevenheid van sectoren: akkerbouw, groenteteelt, melkveehouderij en intensieve veehouderij zijn via grond, mest en voer nauw met elkaar verbonden. Er liggen grote uitdagingen voor bodemkwaliteit, waterkwaliteit, biodiversiteit en klimaat. Tegelijkertijd is er een grote druk vanuit de maatschappelijke omgeving op de landbouw, met name de veehouderij maar ook op het watergebruik in droge periodes. Kunnen we deze uitdagingen aan? 

Voor de Brabantse Boerderij van de Toekomst zijn vier systemen ontworpen voor verschillende sectoren:

1. Een akkerbouw-groentesysteem, waarbij met name het bouwplan en de vruchtwisseling sterk afwijken van de huidige praktijk. 
2. Een grondgebonden melkveebedrijf, met afwisseling tussen 3 jaar grasland en 3 jaar bouwland. 
3. Een natuurinclusief melkveebedrijf, waarbij de belangrijkste functie het beheer van extensieve graslanden in beekdalen of rond natuurgebieden is.  
4. Een grondgebonden varkensbedrijf, dat een groot deel van de eiwit- en energiebehoefte van het eigen land haalt.  

Dit jaar worden concrete realisatieplannen voor drie beoogde locaties uitgewerkt met eigenaars/beheerders en partners/leveranciers. 

Download complete projectplan

Bovenstaande is een beknopte samenvatting van het Projectplan ‘Boerderij van de Toekomst – zuioostelijk zand’. Klik hier om het complete projectplan te downloaden