3 november 2023 / tekst interview: Caspar Dullemond / Foto: René van de Kieft, directeur-bestuurder Maatschappij van Welstand 

Duurzaam beheer van landbouwgrond is een van de speerpunten van vermogensfonds Maatschappij van Welstand. Toen de PThU aangaf het thema ‘Grond’ te willen onderzoeken, was directeur René van de Kieft gelijk enthousiast. Inmiddels is het project Grond van start en is Maatschappij van Welstand een belangrijke partner die niet alleen financieel, maar ook inhoudelijk bijdraagt. Van de Kieft licht het belang van deze samenwerking toe.

Waarom dragen jullie bij aan dit onderzoek?

“Als charitatief vermogensfonds hebben wij ruime ervaring met grond, omdat wij zelf landbouwgrond in eigendom hebben. Wij zien graag dat het bewust-zijn groter wordt van hoe kostbaar en belangrijk grond is als bron van leven. Dat raakt aan de inhoud van het project Grond. We kunnen onze ervaring delen met de onderzoekers, denken mee en we stellen ons netwerk beschikbaar. Daarnaast ondersteunen we het onderzoek financieel en zijn we graag ambassadeur.”

Wat hopen jullie dat de PThU met dit onderzoek bereikt?

“Dat de ogen opengaan van christenen, kerken, boeren, dat we anders met onze schepping moeten omgaan. En daar hebben we elkaar voor nodig. Verduurzaming van landbouwgrond is een belangrijk thema voor ons. Maar hoe zitten we daar als christenen in? Leggen we het alleen maar bij de boer? Dit onderzoek helpt om beter in beeld te krijgen hoe christenen hun relatie met de aarde zien. Maar ook kerken. We weten dat kerken in Nederland veel grond hebben: zo ongeveer een tot twee procent van alle landbouwgrond. Maar hoe beheren kerken die gronden? Zijn ze zich bewust van hun rol als rentmeester? Zien ze het puur als bron van inkomsten of denken ze ook na over hoe er geboerd wordt op die grond?”

Vanouds zal het vooral om opbrengst zijn gegaan.

“Dat vermoed ik ook. Het is vaak een hele puzzel om erachter te komen wie er binnen de plaatselijke kerk iets weet over het grondbezit. In jaarverslagen van kerkelijke gemeenten lees je dat er gronden worden beheerd, maar daar houdt het ook mee op. En veel kerken hebben dit beheer uitbesteed aan een rentmeesterskantoor. Het onderzoek kan inzicht geven in welke afwegingen kerkenraden maken en ons voorzien van een bijbels antwoord op hoe zij dat duurzaam kunnen doen.”

Wat hoopt u dat dit project voor impact heeft op de kerk?

“Ik hoop van harte dat kerken gaan beseffen dat grond niet alleen maar een bron van inkomsten is. Grond heeft te maken met de kwaliteit van ons voedsel, met onze gezondheid en de biodiversiteit. Ik zou het mooi vinden als dat bewustzijn leidt tot een concrete gedragsverandering en kerken gaan nadenken over welke rol zij kunnen spelen in de overgang naar duurzame landbouw. Want ook als kerk zijn we verantwoordelijk voor klimaatverandering, milieuvervuiling en misbruik van de aarde.”

Het is een onderwerp waarover mensen ook binnen de kerk van mening verschillen.

“Klopt. Maar we zouden het er toch over eens kunnen worden dat een goede kwaliteit van onze grond bittere noodzaak is en dat we daar met zijn allen verantwoordelijk voor zijn? Het gaat om onze eigen leefbare toekomst. En we kunnen het probleem niet alleen bij de boeren neerleggen. Als grondbeheerder en consument hebben we daar dus net zo goed een verantwoordelijkheid in. En iedere kerkganger is zo’n consument.”

Wat doen jullie als Maatschappij van Welstand zelf?

“Ons uitgangspunt is dat de kwaliteit van alle grond die wij beheren goed moet zijn en dat dit door de generaties heen ook zo moet blijven. Daarom willen we graag dat de boeren die onze grond pachten, overstappen naar natuur-inclusieve landbouw. We proberen onze boeren daar ook bij te helpen. Daarvoor gebruiken we de biodiversiteitsmonitor. Kortweg betaalt de boer minder pacht als hij hoger scoort op natuur-inclusief beheer. Heel wat boeren zijn bereid om op dit punt stappen te maken: ook zij zien dat de biodiversiteit afneemt en dat dit ten koste gaat van de gezondheid van de grond. Ze zien alleen vaak geen perspectief.”

Wat kan de PThU aan die bewustwording bijdragen?

“De ene christen ondersteunt Extinction Rebellion, de andere heeft geen enkel probleem met het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Die uiteenlopende opvattingen heb je ook in de christelijke theologie. Neem alleen al het begrip rentmeesterschap: sommigen gebruiken dat als argument om de grond economisch vergaand te exploiteren, terwijl anderen juist zeggen: nee, het is belangrijk dat je grond duurzaam beheert; dat doen ze allemaal met hetzelfde geloof. Het zou fijn zijn voor de gemiddelde kerkganger – en ook voor de gemiddelde predikant – als dit onderzoek theologische handvaten biedt voor het belang van duurzame omgang met grond. Hoe kun je uit de Bijbel noties halen die je helpen bij het nadenken hierover?”

Waarom wordt er bij dit project ingezet op crowdfunding?

“Het is een groot en langjarig project met verschillende invalshoeken. We dragen substantieel bij, maar voor zo’n project is meer geld nodig. We moedigen graag mensen, kerken, ondernemingen en fondsen aan om hier, net als wij, een bijdrage aan te leveren.”

Waarom zou ik hieraan mijn geld geven?

“Omdat je wilt weten wat er met de grond gebeurt waar jouw voedsel vandaan komt en wat jouw rol als christen kan zijn in het behoud van onze prachtige schepping. Het project Grond gaat dat voor jou in kaart brengen en wij doen daaraan van harte mee!”